Izvori vode

Reka Jasenica

Naziv Jasenica vele da dolazi otud, što je na tom mestu đe ona izvire, bio neki golem jasen pa je po njemu i ime dato Jasenica.*

Po ovoj reci, cela oblast centralne Šumadije je dobila ime. Izvire na severoistočnoj padini planine Rudnik na nadmorskoj visini od 1132 metara. Najduža je pritoka Velike Morave u koju se uliva 1,5 km severoistočno od sela Velikog Orašja na nadmorskoj visini od 87 metara. Dužina toka je 84.7 kilometara a sliv joj zahvata 1356 km² centralne Šumadije. Sa prosečnim proticajem od oko 4,7 m³/sec, Jasenica je vodom najbogatija reka u Šumadiji.

Od izvorišta do Žabara, ima osobine brze reke. Nekada su se na tom delu nalazile vodenice i strugare na vodi. Posle Žabara, račvala se na nekoliko mesta (posebno deo oko Palanke) stvarajući velike meandre i tada je imala odlike vrlo mirne reke.

Tada je predstavljala opasnost po stanovništvo i zemljište jer je svakog proleća plavila zemljište kojim protiče. Koliko god da je zemljište bilo plodno, posle poplave ostaje pustinja. Poplave su bile manje ili veće, u zavisnosti od padavina.

1890. godine, bila je opet o Trojicama poplava, kada su odneti svi mostovi i vodenice sa reke a zemljište u gornjem toku još je zasuto kamenjem, te od rodne zemlje, koja je mogla hraniti svu okolinu oko sebe, postade nerodna i dugo se nije popravila. Praktični seljaci, znajući ćud Jasenice, nikad rano u proleće pored nje ne oru niti što seju.

Ribolov u Jasenici i pritokama je bio deo života stanovnika Vodica. Evo kako je ribolov izgledao krajem 19. i početkom 20. veka.

Polovinom prošlog veka je izvršena regulacija dela oko Palanke, tako da je tok Jasenice izmešten u korito rukavca koji se zvao Mlaka, koji se nalazi dva kilometara južnije, uz atar Vodica. Najznačajnija leva pritoka je Kubršnica.

Tok Jasenice

Aktuelni hidrološki podaci se mogu videti na sajtu RHZS.

Veliki kamen

Građenje ćuprije na Jasenici – 1825
Jasenica – slike

Gane Mirović – Jasenice reko najmilija


Izvor Vodice

po kome je selo dobilo ime se nalazi u centralnom delu sela. Ozidan je kamenom u širini od 15 metara a leva i desna strana su dugačke izmedju 7 i 8 metara. Prostor izmedju zidova je popločan kaldrmom. Nekada je ovo bio najznačajni izvor u selu jer ga je dve trećine sela koristilo za snabdevanje vodom. U gornjem delu sela nije postojao izvor, pa su stanovnici i tog dela dolazili ovde za vodu. Voda je točena kroz bronzanu lulu. Višak vode se slivao u veliko drveno korito odakle se pojila stoka. Ostatak vode se slivao u drugo manje drveno korito gde su žene prale veš. Kasnije su drvena korita zamenjena betonskim.
Poslednja rekonstrukcija izvora je izvršena pred Drugi svetski rat kada je uredjen ceo prostor oko izvora.

Izvor Vodice

Izgradnjom školskog bunara 1934. godine, ovaj izvor izgubio značaj. Sada je izvor zapušten, jer sa njega niko ne koristi vodu.

Ovde se nalaze još neke fotografije izvora Vodice.


Vidovača

ili Vidova voda je izvor koji se nalazi u zapadnom delu sela. Po legendi je tu postojao manastir koji je bio zadužbina kneza Lazara. A od kamena manastira, napravljena je 1730. Kamena ćuprija preko (starog toka) Jasenice. Manastir je slavio Vidovdan. Tako je izvor dobio ime kao i predeo oko izvora.

Vidovača

Manje je poznato da se izvor nekada zvao i Vasilijeva voda. U vreme kada su došli prvi doseljenici koji su bili nastanjeni u blizini (pre I srpskog ustanka), izvesni Vasilije je izvor i deo oko izvora uredio kako bi narod mogao da pridje izvoru i da vodu nosi u svoje domove.

Kasnije su se doseljenici preselili u Gornji i Donji kraj sela, čime je izvor izgubio na značaju. Sadašnji izgled, izvor je dobio 1908. godine. Na ploči pored izvora piše: ”Ova česma podignuta sa dobrovoljnog priloga gradjana ove opštine i posetioca ove vode o Vidovdanu pod upravom opštinskom 27. maja 1908. god…

Vidovača


Veruje se da voda sa tog izvora ima isceliteljske sposobnosti i sada je povremeno posećen.
Svake godine se na Vidovači održava Vidovdanski sabor.

Vodice 1989. Proslava 600 godina Kosovskog boja


Zdravkovac

je izvor u donjem kraju Vodica na desnoj obali Jasenice (nekadašnje Mlake). Bogata je mineralima kao i svi izvori ovog kraja. Naziv izvora je nastao od reči ‘zdrav’. Smatra se da je lekovita pa se rado koristi za piće. U tursko vreme, palanački spahija je zahtevao da mu se svakog jutra donese voda sa ovog izvora. Nekoliko ispitivanja je pokazalo da ovaj izvor ima potencijal i u kvalitetu i u količini.


Kisela voda

je izvor mineralne vode na desnoj obali Jasenice, u zapadnom delu Vodica. Nalazi se na 500 metara od izvora Vidovača…

Kisela voda

1963. godine izvršena je kaptaža izvora mineralne (kisele) vode i podignuta je česma.

Kisela voda

Kisela voda – slike 2013

Lovački letnjikovac – slike 2013


* Etnografska gradja u delu Jovana Miskovica